ยุคเมจิ

ในระหว่างการต่อสู้กับกองทัพรัฐบาลโชกุนเก่า รัฐบาลใหม่ก็ได้ประกาศออก “กฎบัตรปฏิญญาห้าประการ” อันเป็นรากฐานของตัวรัฐบาลใหม่ซึ่งต้องการให้ยึดเอาจักรพรรดิเป็นศูนย์กลางของอำนาจ ทั้งยังเปลี่ยนชื่อเมืองเอโดะเป็น “กรุงโตเกียว” และตั้งชื่อเรียกปีศักราชใหม่ว่า “เมจิ” รวมถึงกำหนดให้กรุงโตเกียวเป็นเมืองหลวงใหม่ ย้ายทั้งรัฐบาลและตัวจักรพรรดิเองก็ทรงเสด็จไปด้วยพร้อมกัน นอกจากนี้ยังยกเลิกการปกครองแบบแบ่งเป็นแว่นแคว้นแล้วเปลี่ยนให้เป็นจังหวัดแทน ซึ่งก็คือ “การเรียกคืนเขตปกครองจากระบอบศักดินา” (廃藩置県 – ไฮฮังฉิเค็ง) พร้อมกับให้นำที่ดินและพลเรือนถวายคืนแด่พระจักรพรรดิ เรียกกันว่า “การถวายคืนที่ดินและพลเรือนให้พระเจ้าอยู่หัว (版籍奉還 – ฮังเซกิโฮคะ)” เพื่อสร้างระบอบการปกครองใหม่ที่รัฐบาลกลางจะเป็นผู้กำหนดทุกอย่างด้วยตัวเอง เช่น การเลือกตัวผู้ว่าราชการจังหวัด หรือการออกคำสั่งบริหารจัดการแต่ละจังหวัด เป็นต้น

กับแต่เดิมที่เคยแบ่งแยกชนชั้น นับเจ้าผู้ครองแคว้นหรือข้าราชบริพารผู้ใกล้ชิดราชสำนักว่าเป็นชนชั้นสูง และนับซามูไรว่าเป็นตระกูลนักรบ ซึ่งจะถือว่ามีสถานะเหนือกว่าคนอื่นอย่างชาวเกษตรกรหรือชาวกรุงทั่วไป ก็ได้เกิดความเปลี่ยนแปลงพยายามลดช่องว่างระหว่างชนชั้นลงให้กลายเป็นสังคมที่มีความเท่าเทียมกันมากขึ้นด้วยนโยบายต่าง ๆ เช่น การห้ามพกพาดาบเว้นเฉพาะแต่ในกรณีพิเศษเท่านั้น (จากพระราชกฤษฎีกาห้ามพกดาบ) แม้ว่าที่ผ่านมาจะมีซามูไรหลายคนเคยชินกับการพกดาบไว้กับตัวถึงสองเล่มเลยก็ตาม และมีการเพิกถอนสิทธิพิเศษสำหรับซามูไรลงทั้งหมดอีกด้วย